Ο «κουμπαράς» και η χαμένη εμπιστοσύνη
Γράφει ο Αντώνης Αντωνάκος*, 02-01-2022. antonakosantonis@gmail.com, http://www.antonakos.edu.gr
Το κοινωνικό κράτος ήταν μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις του περασμένου αιώνα. Ήδη το πουλόβερ έχει αρχίσει να ξηλώνεται. Αυτοί που ευθύνονται για τα προβλήματα του Ασφαλιστικού Συστήματος τα χρησιμοποιούν τώρα ως πρόσχημα για την εκποίησή του στην ιδιωτική εκμετάλλευση. Όπως σε όλες τις προωθήσεις προϊόντων δίνεται μεγάλο βάρος στα «βαφτίσια» αφού το ελκυστικό όνομα «πουλάει». Επελέγη, λοιπόν, το όνομα «ατομικός κουμπαράς» ώστε να γίνει πιο εύπεπτη η μεταφορά της επικουρικής ασφάλισης σε «ξένα χέρια». Δίχως να ρωτήσουν αν οι πολίτες εμπιστεύονται τον «κουμπαρά» τους σε άλλους νομοθέτησαν την υποχρεωτικότητά του. Έτσι είναι εξασφαλισμένα τα έσοδα για τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες.
Το κύριο επιχείρημα, γι’ αυτήν την «μετάβαση», είναι το κόστος του Ασφαλιστικού Συστήματος για το κράτος. Δεν λένε όμως, όσοι προβάλουν αυτό το επιχείρημα, ότι εκείνοι που το οδήγησαν σε αυτήν την κατάσταση είναι οι ίδιοι ή σε κάθε περίπτωση οι απόγονοι τους. Δεν λένε ότι με πολιτικές αποφάσεις –στη λογική της ψηφοθηρίας και του πελατειακού κράτους ή στην χειρότερη περίπτωση στα πλαίσια της ανομολόγητης εξυπηρέτησης συμφερόντων- οδηγήθηκε το Ασφαλιστικό Σύστημα στην σημερινή του κατάσταση. Αποσιωπούν τις «τοποθετήσεις» της ΔΕΚΑ στο χρηματιστήριο το 1999-2000, το κούρεμα των ομολόγων το 2012 και τις «χαμένες στο διάστημα» (οικείους προϋπολογισμούς Δημόσιου, ΔΕΗ, κ.λπ.) εισφορές. Ούτε, φυσικά, για την άσκηση προνοιακών πολιτικών μέσω του Α.Σ..
Τώρα προσπαθούν να μας πείσουν ότι ο «ατομικός κουμπαράς» θα διορθώσει τις ανορθογραφίες και θα εξασφαλίσει τους νέους ασφαλισμένους. Με ποιες εγγυήσεις; Αυτές των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών; Αποσιωπούν την χρεωκοπία των Ασπίς Πρόνοια και Commercial Value. Ή μήπως αυτό είναι μόνον Ελληνικό φαινόμενο οφειλόμενο στην ανυπαρξία ή ελαστικότητα των εποπτικών μηχανισμών; Μια πρόχειρη έρευνα αρκεί για να δείξει ότι το πρόβλημα της ανασφάλειας των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών είναι παγκόσμιο. Ενδεικτικά, σύμφωνα με δημοσιεύματα: «Η Yamato (σ.σ. Ιαπωνία) είναι η όγδοη εταιρεία ασφαλειών ζωής που καταρρέει» (naftemporiki, 10/10/2008), «Χρεοκόπησε η δανική ασφαλιστική Gefion Insurance» (8/6/2021) ενώ η «διάσωση» της ING αποτέλεσε «το δεύτερο μέγα Ασφαλιστικό σκάνδαλο» (insurancedaily.gr, 4/11/2009). Μακράν το πρώτο «ασφαλιστικό σκάνδαλο» αποτελεί η περίπτωση της AIG για την διάσωση της οποίας οι ΗΠΑ διέθεσαν 180 δισ. θέτοντάς την «υπό κρατικό έλεγχο». Η AIG «εξυπηρετεί το 98% των εταιρειών του Fortune 500, το 96% των Fortune 1000 και το 90% του Fortune Global 500, ενώ ασφαλίζει το 40% του Forbes 400 Richest Americans» (Wikipedia), δηλαδή την συντριπτική πλειοψηφία των μεγάλων επιχειρήσεων αλλά και των πλουσιότερων Αμερικάνων. Πιθανόν αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους της διάσωσής της και όχι η ανησυχία για την τύχη των εκατομμυρίων ασφαλισμένων.
Αβίαστα προκύπτει το συμπέρασμα ότι και οι ιδιωτικές ασφαλιστικές δεν εξασφαλίζουν αυτό που υποτίθεται ότι δεν μπορεί να εξασφαλίσει ο Δημόσιος τομέας. Όσον αφορά την εγγύηση της Κεντρικής Τράπεζας, ή όποιες άλλες εγγυήσεις υποτίθεται ότι παρέχουν οι νόμοι, στη χώρα μας έχουμε πικρή και πρόσφατη εμπειρία για την φερεγγυότητά τους. Αν η Πολιτεία δεν μπορεί να εγγυηθεί για τον εαυτό της είναι αστείο να ομνύει ότι μπορεί να εγγυηθεί για τους ιδιώτες, όταν μάλιστα το πολιτικό προσωπικό είναι αποδυναμωμένο έναντι του κεφαλαίου και των ΜΜΕ -τα οποία το τελευταίο άμεσα ή έμμεσα ελέγχει. Όταν ο χρονικός ορίζοντας των αποτελεσμάτων του νέου συστήματος για τους ασφαλισμένους είναι «χαμένος στο μέλλον», -ενώ για τους ιδιώτες τα κέρδη είναι άμεσα- δικαιούνται οι πολίτες να είναι επιφυλακτικοί στην παράδοση του «ατομικού κουμπαρά» τους σε ιδιώτες.
Ας αποδεχθούμε την λογική του «ατομικού κουμπαρά», το βασικό ερώτημα παραμένει. Γιατί πρέπει αυτός να παραδοθεί σε ιδιώτες όταν το κράτος δεσμεύεται να καλύπτει το κενό που θα προκύψει όχι μόνο για τους ήδη συνταξιούχους αλλά και για τους εργαζόμενους που βρίσκονται «παγιδευμένοι» ήδη στο παλιό σύστημα; Εκτός αν η πολιτεία ψεύδεται. Αν δηλαδή, όπως έχει συμβεί σε πληθώρα περιπτώσεων, σκοπεύει να απαλλαγεί από την υποχρέωση στήριξης της μακροχρόνιας μεταβατικής περιόδου. Όταν μάλιστα στο μέλλον η ανάγκη θα είναι μεγαλύτερη λόγω της απώλειας των εισφορών. Ελπίζει η πολιτική ηγεσία σε νέους «βαρβάρους» -μνημόνια και τρόικες- για να κρυφτεί πίσω τους και με την βοήθεια της «τυφλής» συν-εξουσίας να επιβάλλει εκμηδενισμό των επικουρικών;
Εκτός, όμως, από τα ερωτηματικά, για την παράδοση του «κουμπαρά» σε ιδιώτες, προκύπτει και το ερώτημα της σκοπιμότητας της υποχρεωτικότητας. Αφού οι βασικές βιοτικές ανάγκες υποτίθεται ότι καλύπτονται από την κύρια σύνταξη και αφού οι εισφορές δεν θα λειτουργούν πλέον στην λογική της «αλληλεγγύης των γενεών» ποιος είναι ο λόγος ο «κουμπαράς» να είναι υποχρεωτικός; Γιατί δεν αφήνεται στην ευχέρεια του κάθε νέου εργαζόμενου να επιλέξει πως θα εξασφαλίσει το «επικουρικό» συνταξιοδοτικό του βοήθημα. Σε συλλογικό ή σε ατομικό επίπεδο; Τα αναπάντητα ερωτήματα πλήττουν καίρια την αξιοπιστία της πολιτικής.
* Ο Αντώνης Αντωνάκος είναι εκπαιδευτικός. Επί σειρά ετών δραστηριοποιήθηκε στο συνδικαλιστικό κίνημα, εκλέχτηκε πρόεδρος της ΟΛΜΕ, ενώ διετέλεσε μέλος της Κεντρικής-Πολιτικής Επιτροπής της Νέας Δημοκρατίας, Γραμματέας Συνδικαλισμού της Νέας Δημοκρατίας και υποψήφιος βουλευτής στη Β΄Αθηνών. Αρθρογραφεί στον έντυπο και διαδικτυακό Τύπο
