Απλή αναλογική δημοτικές εκλογές δείκνυσι
του Μιχάλη Σωτηρίου
Αυτές τις ημέρες, στα δημοτικά συμβούλια σε όλη τη χώρα, αποφασίζουν ψηφίσματα ζητώντας, στην πλειοψηφία τους, να μην αποτελέσει ένα σύστημα απλής αναλογικής το εκλογικό σύστημα των αυτοδιοικητικών εκλογών του 2019. Το όνομα αυτού ‘ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ’.
Άς το συζητήσουμε για λίγο με βάση τον ‘κοινό νού’, την ψυχραιμία και, κυρίως, την εμπειρία των μέχρι τώρα εφαρμοσθέντων εκλογικών συστημάτων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Από την αρχή, θα πρέπει να ξεχωρίσουμε, το αυτονόητο, ότι άλλο είναι το καθημερινό φυσικό αντικείμενο της τοπικής αυτοδιοίκησης και άλλο η Βουλή και η εκτελεστική κεντρική εξουσία. Με αυτές τις παραδοχές, μοιράζομαι μαζί σας μερικές σκέψεις:
Παρατήρηση πρώτη: Σήμερα, απορρίπτεται η απλή αναλογική χωρίς καν να έχει εφαρμοστεί σε εκλογικές διαδικασίες μεγάλων ομάδων πληθυσμού, όπως οι τοπικές αρχές. Η μόνη εμπειρία, θετική, εφαρμοσμένης απλής αναλογικής στη χώρα μας, είναι αυτή των εκλογών σε πολυώνυμους, πολυάριθμους, πολυπληθείς συλλόγους σε όλες τις περιοχές της χώρας. Η απλή αναλογική, στις μικρές αυτές ομάδες ποικίλων σκοπών δεν στάθηκε συχνή αιτία διάλυσης των συλλόγων. Απεναντίας, παρά τις φανερές διαφορές των εκλεγμένων μελών της διοίκησής τους, οι συγκλίσεις ήσαν το τελικό αποτέλεσμα.
Παρατήρηση δεύτερη: Όποιος θέλει και προσπαθήσει να δεί πραγματικά πόση μεγάλη ανάπτυξη, πόση ομόνοια, πόσο πολιτικά πολιτισμένη συμπεριφορά είδαν και βίωσαν οι δημότες στα περισσότερα δημοτικά συμβούλια, σε όλη τη χώρα με τον Καλλικρατικό εκλογικό νόμο, θα κάνει πολύ εύκολα την έρευνά του, όπως και οι λειτουργοί των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Ο υπερβολικός αριθμός δημοτικών συμβούλων που έδωσε το εκλογικό σύστημα του ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ στην πρώτη παράταξη ( έστω και με μια ψήφο διαφορά από τη δεύτερη) ‘εποίησε τα ώραιότερα ήθη’ στη διάρκεια των συνεδριάσεων των περισσότερων δημοτικών συμβουλίων. Απολυταρχικότητα, αλληλουποτιμήσεις, άσβεστο διαπροσωπικό μίσος, φωνασκίες και λεξιλόγιο αταίριαστο με την αποστολή τους, μια διαρκή εμπόλεμη κατάσταση τύπου ρωμαϊκής αρένας. Όπου οι μονομάχοι της όποιας αντιπολίτευσης εύκολα έχαναν από την εξαρχής δεδομένη, ελέω εκλογικού νόμου, απόλυτη πλειοψηφία του μονοκράτορα δημάρχου. Γιατί, αυτός και οι σύμβουλοί του είχαν το ‘πεπόνι και το μαχαίρι’. Αποτέλεσμα, το φτωχό έργο και όχι μόνο εξαιτίας μειωμένων κονδυλίων. Τώρα, πώς είναι δυνατόν να συμφωνούν, στην απόρριψη της απλής αναλογικής συμπολιτεύσεις και αντιπολιτεύσεις;
Παρατήρηση Τρίτη: Γενιές και γενιές πολιτών, δημοτών στη χώρα μας είχαν ως πολιτικό όραμα την εφαρμογή της απλής αναλογικής. Γενιές και γενιές περηφανεύονται, και σωστά, για το σύστημα άμεσης διακυβέρνησης των προγόνων μας της κλασικής αρχαιότητας. Και, τώρα, που δίδεται η δυνατότητα ‘να δοκιμαστεί’ ένα σύστημα απλής αναλογικής στις τοπικές αυτοδιοικήσεις, πολλοί πρώην υπέρμαχοι της που κατέχουν δημοτικό αξίωμα την απορρίπτουν λέγοντας, περίπου, τα εξής: «είμαστε υπέρ της απλής αναλογικής αλλά φοβόμαστε ακυβερνησία στους δήμους». Δηλαδή, στο ‘ναι μεν αλλά’, άραγε, να κρύβεται ο φόβος απώλειας της «θέσης στην εξουσία»; Γιατί, σα να έχουν κάνει προσομοίωση εφαρμογής της απλής αναλογικής και διείδαν την αποτυχία της. Είναι γεγονός ότι από τα εκλεγόμενα άτομα (δήμαρχος, δημοτικοί και κοινοτικοί σύμβουλοι) με την απλή αναλογική απαιτούνται δεξιότητες και δημότες που να γνωρίζουν αλλά και να μπορούν να εκπληρώνουν τις απαιτήσεις του ρόλου τους. Όταν έχουν τέτοια προσόντα δε θα χρειάζονται φουσκωμένες μονολιθικές πλειοψηφίες, συνεδριάσεις με αλληλοεπιθέσεις, αλληλουποτιμήσεις μόνο για ‘εξόντωση’ του συναδέλφου του, υπόγειες διασυνδέσεις με άλλες πηγές και φορείς εξουσίας. Δηλαδή, μόνον έτσι μπορούν να λείψουν όλα αυτά που διχάζουν τις τοπικές κοινωνίες.
Παρατήρηση τέταρτη: Κάπου εκεί στα τέλη του 6ου π.χ., αιώνα, ο από την φυλή των Αλκμαιωνιδών Κλεισθένης, την ώρα που η Αθήνα έβγαινε από μια τυραννική περίοδο διακυβέρνησης, δημιούργησε ένα νέο πρότυπο δημοκρατικής διακυβέρνησης. Διαχώρισε την Αττική σε τρείς μεγάλες διακριτές περιοχές: το άστυ, τη μεσογαία, τα παράλια. Κάθε μια τις χώρισε σε 10 τριττύες (παρόμοια, περίπου, με τα σημερινά δημοτικά διαμερίσματα). Έπειτα, πήρε μια τριττύα τόσο από το άστυ, τη μεσογαία και τα παράλια της Αττικής, δημιουργώντας τις 10 φυλές (που η κάθε μια τους συμπεριλάμβανε πλούσιους, ευγενείς, φτωχούς, τεχνίτες). Ακόμη και αν ένας άλλαζε τόπο κατοικίας δεν άλλαζε φυλή. Κάθε φυλή εξέλεγε με κλήρο 50 δημότες, που εναλλάσσονταν και αυτοί, συνολικά 500 αποτελούσαν, την Βουλή των Πεντακοσίων. Αυτή, μαζί με την Εκκλησία του Δήμου (γενική συνέλευση 6.000 δημοτών-κύρια εξουσία) και τα Δικαστήρια της Ηλιαίας αποτελούσαν τους κύριους θεσμούς εξουσίας.
Όπως διαπιστώνεται ο Κλεισθένης τόλμησε, και τον θαυμάζουμε σήμερα, οι Αθηναίοι υιοθέτησαν μια τολμηρότατη διοικητική διαίρεση. Ενώ, εμείς στον 21ο αιώνα τρομάξαμε με την πιθανότητα μόνο να εφαρμοστεί η απλή αναλογική στις αυτοδιοικητικές εκλογές.
Κλείνω με μια παράφραση του γνωστού στίχου του Σοφοκλή στην ΑΝΤΙΓΟΝΗ (Αρχή άνδρα δείκνυσι): Λοιπόν, ΑΠΛΗ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΙΚΝΥΣΙ.
