Εθνικό Δίκτυο Κυκλοφοριακής Αγωγής Επενδύουμε στο όραμα με ευαισθησία, στοχοθεσία και τεχνογνωσία
Γράφει η Δρ. Κατερίνα Δ. Θεοδοσέλη*, Εκπαιδευτικός, Σχεδιάστρια και Συντονίστρια του Δικτύου
Η αναγκαιότητα αλλά και σημαντικότητα της εκπαίδευσης οδικής ασφάλειας αποτελούν υψηλή προτεραιότητα πολλών Κυβερνήσεων αναπτυγμένων κρατών, που θεωρούν την πρόληψη θανάτων και τραυματισμών στους δρόμους βασικό πολιτικό και οικονομικό τους στόχο. Στον εικοστό πρώτο αιώνα τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν αριθμούς θανάτων και τραυματισμών παιδιών από τροχαία ατυχήματα κάθε χρόνο.
Το σχολείο και τα εκπαιδευτικά προγράμματα αποτελούν περιβάλλον προσφοράς δυνατοτήτων κατάρτισης και εκπαίδευσης παιδιών στην οδική ασφάλεια. Το σχολείο προσφέρει τη δυνατότητα και το προφανές πλεονέκτημα της συγκέντρωσης μεγάλου αριθμού παιδιών στον ίδιο τόπο, ως εκπαιδευόμενοι στο ίδιο αντικείμενο καθώς και τη δυνατότητα επιμόρφωσης γονέων, ως υποστηρικτών της εκπαιδευτικής διαδικασίας των παιδιών τους στην οδική ασφάλεια.
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΩΝ
Για να μετρηθεί η αποτελεσματικότητα ενός εκπαιδευτικού προγράμματος εκπαίδευσης οδικής ασφάλειας θα πρέπει να καθοριστούν οι στόχοι.
Ο καθορισμός των σκοπών και των στόχων σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα οδικής ασφάλειας είναι πολύ σημαντικός τόσο για το ίδιο το πρόγραμμα όσο και για την αξιολόγηση και την επιτυχία του. Χωρίς αυτούς το πρόγραμμα κινδυνεύει να θεωρηθεί ως αόριστο και η αξιολόγησή του, ως προς την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων, θα είναι αδύνατη (Dragutinovic και Twisk, 2006).
Η διαμόρφωση των στόχων ενός εκπαιδευτικού προγράμματος για την οδική ασφάλεια αποτελεί κοινή προσέγγιση όλων των ομάδων που σχετίζονται με αυτό (εκπαιδευτικοί, αστυνομικοί, γονείς, Τοπική Αυτοδιοίκηση).
ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΔΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ.
Στη χώρα μας δημόσιοι οργανισμοί (πανεπιστήμια, διευθύνσεις εκπαίδευσης, διευθύνσεις υπουργείων, σχολικές μονάδες) σε μικρή ή μεγαλύτερη κλίμακα αποφασίζουν να εστιάσουν και να επενδύσουν στην εκπόνηση προγράμματος, δράσεων ή καμπάνιας για την εκπαίδευση οδικής ασφάλειας.
Θα επενδύσουν στο όραμα από ευαισθησία ή μήπως απαιτείται και η τεχνογνωσία;
Η ηγεσία ενός εκπαιδευτικού οργανισμού είναι αυτή που τις περισσότερες φορές θα ενθαρρύνει τις πρωτοβουλίες μεμονωμένων υπαλλήλων (σπάνια περισσότερων του ενός) για ενασχόληση του οργανισμού με ένα τέτοιο κοινωνικό ζήτημα.
ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ;
Ένας Δημόσιος Οργανισμός μπορεί να είναι αποτελεσματικός και αποδοτικός, σύμφωνα με τις αρχές του Δημόσιου Μάνατζμεντ, όταν αναγνωρίζει το σκοπό του, κατακτά τα μέσα που θα χρησιμοποιήσει για την υλοποίηση των στόχων του, κινείται βάσει ενός Προγράμματος Δράσης (Action Plan) και ικανοποιεί τις προσδοκίες των στελεχών και των πελατών του.
Συνεπώς, τα οικονομικά αγαθά που παράγουν οι Δημόσιοι Οργανισμοί πρέπει να προσφέρονται στους πολίτες στην καλύτερη δυνατή ποιότητα με το χαμηλότερο κόστος (Κέφης, 2005).
Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ
Βασική φιλοδοξία του Εθνικού Θεματικού Δικτύου Κυκλοφοριακής Αγωγής, καθώς και του επιστημονικού φορέα (Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας) είναι η επιμόρφωση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων σε όλες τις περιοχές της ελληνικής επικράτειας
Οι επιμορφώσεις αυτές προτείνεται να υλοποιούνται σε κάθε Περιφέρεια Εκπαίδευσης, με τη συνεργασία της οικείας Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης, τις κατά τόπους Διευθύνσεις Εκπαίδευσης και τους/τις Υπευθύνους Σχολικών Δραστηριοτήτων.
ΟΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΑΣ
Οι δράσεις του Εθνικού Δικτύου Κυκλοφοριακής Αγωγής κατά τη διάρκεια όλων των χρόνων είναι πάρα πολλές, όπως και οι συνεργασίες με όλους τους φορείς που ασχολούνται συστηματικά στη χώρα μας με την οδική ασφάλεια.
Αναφέρουμε επιγραμματικά τις σημαντικότερες δράσεις του Δικτύου από το 2012 έως σήμερα:
την επιμόρφωση 650 εκπαιδευτικών σε 9 περιοχές της Ελλάδας (Ξάνθη, Λάρισα, Κέρκυρα, Βόλο, Θεσσαλονίκη, Κιλκίς, Μουδανιά, Χανιά, Σέρρες)
τη διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας με διανομή 1200 ερωτηματολογίων για την μέτρηση της αποτελεσματικότητας ενός τέτοιου προγράμματος.
τη διάθεση εκπαιδευτικού υλικού 5 εκδόσεων, εγκεκριμένου από το τότε Παιδαγωγικό Ινστιτούτο
τη διοργάνωση τεσσάρων πανελλήνιων μαθητικών διαγωνισμών σκίτσου με θέμα την Κυκλοφοριακή Αγωγή,
τη διοργάνωση πανελλήνιου εκπαιδευτικού συνεδρίου στην Κέρκυρα, με θέμα την εκπαίδευση οδικής ασφάλειας
την επιμόρφωση γονέων, ως πρότυπα συμπεριφοράς στην ορθή χρήση του δρόμου
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Η σχεδίαση, ο προγραμματισμός, η υλοποίηση, ο συντονισμός και η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού αυτού προγράμματος Κυκλοφοριακής Αγωγής σε παιδιά προεφηβικής ηλικίας θεωρείται ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα σχεδίασης, υλοποίησης και συντονισμού καινοτόμου εκπαιδευτικού προγράμματος, βασισμένο στις αρχές του Νέου Δημόσιου Μάνατζμεντ, το οποίο φαίνεται ότι εκφράζει μια τάση προσανατολισμού ενός δημόσιου φορέα προς μια «επιχειρηματικού» τύπου διαχείριση των διαθέσιμων πόρων, στοχεύοντας σε ένα αποτελεσματικότερο και αποδοτικότερο σύστημα παροχής υπηρεσιών.
Η παρέμβαση μας στην εκπαίδευση οδικής ασφάλειας παιδιών προεφηβικής ηλικίας σχεδιάστηκε, συντονίστηκε, υλοποιήθηκε και αξιολογήθηκε από μάνατζερ, την υπεύθυνη εκπαιδευτικό και συντονίστρια του προγράμματος, η οποία έτυχε της αμέριστης συμπαράστασης της ηγεσίας (Διευθυντή Εκπαίδευσης, Περιφέρεια Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας και Υπουργείου Παιδείας) και λειτούργησε αφενός εντός των διοικητικών πλαισίων, αφετέρου με αυτονομία και ευελιξία. Αξίζει να σημειωθεί ότι η δομή της ελληνικής εκπαίδευσης δε συμπεριλαμβάνει την Κυκλοφοριακή Αγωγή ως αυτόνομο αντικείμενο. Ωστόσο, στη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Σερρών δημιουργήθηκε το πρώτο και μοναδικό στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα Γραφείο Κυκλοφοριακής Αγωγής το 2006 (καινοτομία και όραμα)
Από το σχεδιασμό ακόμα, το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα προσδιορίστηκε με όραμα, στοχοθεσία και προκαθορισμένους δείκτες μέτρησης επίτευξης των στόχων του. Βασική επιδίωξη αποτέλεσε η συστηματική, οργανωμένη και συνεχώς αυξανόμενη εκπαίδευση ολοένα και περισσότερων εκπαιδευτικών και παιδιών (εντός και εκτός ορίων της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών) στην ορθή χρήση του δρόμου και στις βασικές αρχές που τη διέπουν.
Ο σχεδιασμός ενός τόσο μεγάλου και πολυετούς εκπαιδευτικού προγράμματος έγινε με την κατά το δυνατό μεγαλύτερη εξοικονόμηση ανθρώπινων και οικονομικών πόρων. Απασχολήθηκαν εργασιακά μόνο δύο εκπαιδευτικοί, οι οποίοι συντόνισαν δεκάδες σχολικές μονάδες στο νομό Σερρών, σχεδίασαν το εκπαιδευτικό υλικό, εκπαίδευσαν περισσότερους από 1000 εκπαιδευτικούς, περισσότερους από 8000 μαθητές και εκατοντάδες γονείς, σχεδίασαν και υλοποίησαν μεγάλο αριθμό ημερίδων και δράσεων ευαισθητοποίησης του κοινωνικού συνόλου και όλα αυτά επιτεύχθηκαν στο πλαίσιο του εργασιακού τους ωραρίου, δίχως να απαιτηθούν επιπλέον αμοιβές.
Δόθηκε εξαρχής μεγάλη έμφαση στο προϊόν, στα αποτελέσματα, των οποίων η μέτρηση πραγματοποιήθηκε με ερευνητική διαδικασία και τα αποτελέσματά της ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά για την επιτυχή εφαρμογή του προγράμματος, ικανοποιώντας τις προσδοκίες των στελεχών αλλά και των πολιτών-πελατών.
Η παροχή υπηρεσιών του εκπαιδευτικού προγράμματος Κυκλοφοριακής Αγωγής ανταποκρίθηκε στις ανάγκες οδικής ασφάλειας και μέριμνας του κοινωνικού συνόλου (ανηλίκων και ενηλίκων), εφόσον πριν την εφαρμογή του δεν υπήρχε κάποιος οργανωμένος σχεδιασμός από την Πολιτεία, από άλλο δημόσιο φορέα ή σωματείο.
Η εκπαιδευτική παρέμβαση του Εθνικού Δικτύου Κυκλοφοριακής Αγωγής προωθήθηκε στις ανώτερες εθνικές αρχές (Υπουργεία, Βουλή των Ελλήνων, Πανεπιστήμια, Διευθύνσεις Οδικής Ασφάλειας) με ενέργειες που θυμίζουν περισσότερο την προώθηση υπηρεσιών ή προϊόντων του ιδιωτικού τομέα.
Καθοδηγήθηκε από τους στόχους, την αποστολή και το όραμα προσφοράς προς τον πολίτη-πελάτη και κινήθηκε λιγότερο βασιζόμενη σε στενές διοικητικές δομές και οργανογράμματα. Εστίασε ελάχιστα στην παροχή τυπικών υπηρεσιών και περισσότερο σε παροχή δράσεων αυτοανάπτυξης και ατομικής ενδυνάμωσης σε ένα πλαίσιο επιχειρησιακής διεξαγωγής, με σκοπό το «επιτυχές κόστος» κάτω από τη γενική αρχή «περισσότερη αγορά, περισσότερος ανταγωνισμός»( Friedrichsmeier 2000: 15).
