Τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ είναι η κορύφωση του θείου δράματος και η υμνογραφία της ημέρας είναι σχετική με τα Πάθη του Ιησού
Μεγάλη Πέμπτη: Σήμερον κρεμάται επί ξύλου, ο εν ύδασι την γην κρεμάσας
Οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα σε όλη τη χώρα, σε κάθε ορθόδοξη εκκλησία. Έθιμα και παραδόσεις
Η Μεγάλη Πέμπτη, η ιερή μέρα κατά την οποία εορτάζεται ο Μυστικός Δείπνος του Ιησού Χριστού με τους 12 Αποστόλους. Η ημέρα αυτή είναι η τέταρτη ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας, της εβδομάδας δηλαδή η οποία προηγείται και καταλήγει στη γιορτή του Πάσχα. Οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα σε όλη τη χώρα, σε κάθε ορθόδοξη εκκλησία.
Τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ είναι η κορύφωση του θείου δράματος, και η υμνογραφία της ημέρας είναι σχετική με τα Πάθη του Ιησού, η Εκκλησία μάς συγκλονίζει παρουσιάζοντάς μας τη Σταύρωση του Θεανθρώπου.
Τα Δώδεκα Ευαγγέλια περιγράφουν την πορεία του Ιησού προς τον Γολγοθά. Τον Μυστικό Δείπνο, το δάκρυ και την ανθρώπινη αδυναμία στους κήπους της Γεσθημανής, την προδοσία του από τον Ιούδα, την σύλληψη, την δίκη, τα βασανιστήρια, την Σταύρωση.
Το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης τελείται ο εσπερινός της Μεγάλης Παρασκευής μαζί με τη Θεία λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Οι ιερείς κατά την ετοιμασία της Θείας Κοινωνίας εξάγουν δύο “αμνούς” (το μέρος του άρτου το οποίο μεταβάλλεται σε σώμα Χριστού) και διατηρούν τον ένα αφού τον τεμαχίσουν και τον αποξηράνουν, σε ασφαλές σημείο (μέσα στο αρτοφόριο πάνω στην Αγία Τράπεζα ) για έναν ολόκληρο χρόνο για την κοινωνία των πιστών σε έκτακτες περιπτώσεις. Το βράδυ τελείται ο όρθρος της Μεγάλης Παρασκευής, στον οποίο αναπαριστάται το Θείο Δράμα της Σταύρωσης και διαβάζονται δώδεκα ευαγγέλια που περιγράφουν τα γεγονότα από τη σύλληψη έως και την ταφή του Χριστού. Ανάμεσα στο 5ο και το 6ο Ευαγγέλιο , είναι η στιγμή, περίπου στις 9 το βράδυ, όπου σε όλες τις εκκλησίες της χώρα σβήνουν τα φώτα. Η πομπή της σταύρωσης υπό το αμυδρό φως των κεριών θα κινηθεί με αργό και σταθερό ρυθμό προς το κέντρο των ναών, διαπερνώντας το πλήθος των πιστών και ψάλλεται το αντίφωνο «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου…». Το Θείο πάθος σχεδόν κορυφώνεται…
Σήμερον κρεμάται επί ξύλου…
«Σήμερον κρεμάται επί ξύλου, ο εν ύδασι την γην κρεμάσας. Στέφανον εξ ακανθών περιτίθεται, ο των αγγέλων βασιλεύς. Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις. Ράπισμα κατεδέξατο, ο εν Ιορδάνη ελευθερώσας τον Αδάμ. Ήλοις προσηλώθη,ο Νυμφίος της Εκκλησίας. Λόγχη εκεντήθη, ο Υιός της Παρθένου. Προσκυνούμεν σου τα Πάθη, Χριστέ .Δείξον ημίν και την ένδοξόν σου Ανάστασιν»
Τα 12 Ευαγγέλια της Μεγάλης Πέμπτης συγκροτούνται κυρίως από περικοπές των Ευαγγελίων του Ιωάννη και του Ματθαίου. Εν περιλήψει τα 12 Ευαγγέλια: Τελευταίες νουθεσίες του Ιησού στους μαθητές τους… «Αγαπάτε Αλλήλους». Ο τελευταίος αποχαιρετισμός. Προσευχή του Ιησού. Προδοσία του από τον Ιούδα . Σύλληψη του Ιησού και μεταφορά του «Από τον Άννα στον Καϊάφα». Δίκη του Ιησού από τους Αρχιερείς. Άρνηση Πέτρου («Πριν αλέκτορα φωνήσαι, τρις απαρνήση με»). Ο Ιησούς ενώπιον του Πιλάτου, στο Πραιτώριο. Προσπάθεια του Πιλάτου να απελευθερώσει τον Κύριο, αλλά εμπρός στην αποφασιστικότητα των Φαρισαίων υποχωρεί. «Βαραβάν ή Χριστόν;» Ο Πιλάτος «Νίπτει τας χείρας του». Ο Ιούδας μεταμελείται και επιστρέφει τα «τριάκοντα αργύρια» στους Αρχιερείς, οι οποίοι τα έβαλαν στον «Κορβανά» (ταμείο του Ναού). Απαγχονισμός Ιούδα. Πορεία του Ιησού προς τον Γολγοθά και Σταύρωσή του με δύο ληστές. Ο Ιησούς αφήνει το πνεύμα επί του Σταυρού. Μεταμέλεια του ενός ληστή, που ζητά από τον Κύριο να τον θυμηθεί στη βασιλεία των Ουρανών. Ο Ιωσήφ, ο από Αριμαθαίας, ζητά από τον Πιλάτο το Σώμα του για να το θάψει. Ταφή του Ιησού και σφράγιση του Τάφου του από τους Αρχιερείς και Φαρισαίους.
Στις εκκλησίες, όλο το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης μέχρι το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής, παραμένουν κυρίως γυναίκες οι οποίες «μοιρολογούν», ψάλλοντας ύμνους, τον Χριστό. Σε πολλά μέρη, προετοιμάζουν τον στολισμό του Επιταφίου κατά την διάρκεια της νύχτας αυτής.
Έθιμα και παραδόσεις της Μεγάλης Πέμπτης
Παραδόσεις αιώνων αναβιώνουν από άκρη σε άκρη της Ελλάδας. Από τη Μακεδονία και τη Θράκη μέχρι την Κρήτη και από τη Ζάκυνθο ως τα νησιά του Αιγαίου, η Μεγάλη Εβδομάδα αποτελεί μια περίοδο κατάνυξης με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ανά περιοχή.
Τη Μεγάλη Πέμπτη το πρωί, παραδοσιακά βάφουμε τα αυγά μας και ουσιαστικά ξεκινάνε τα περισσότερα πασχαλινά έθιμα της χώρας μας.
Βασική ασχολία της ημέρας είναι και το βάψιμο των Αυγών, που συμβολίζει το θείο πάθος και την ανανέωση της ζωής. Για αυτό και η Μεγάλη Πέμπτη λέγεται επίσης και Κόκκινη Πέμπτη. Το βάψιμο των αυγών γίνεται με ορισμένη εθιμοτυπία. Σε πολλά μέρη, είναι συγκεκριμένος ο αριθμός αυγών που θα βάψουν και οι τρόποι και τα μέσα βαφής που θα χρησιμοποιήσουν.
Η παράδοση αναφέρει ότι η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή πήγε στη Ρώμη και διαμαρτυρήθηκε στον Αύγουστο για το έγκλημα του Πιλάτου, αναφέροντας παράλληλα τα σχετικά με την Ανάσταση του Χριστού. Επειδή όμως ο Αύγουστος δυσπιστούσε, εκείνη του είπε για να πιστέψει στην Ανάσταση, ότι θα κοκκίνιζε μόνο του το αυγό που κρατούσε στα χέρια της. Όπως και έγινε.
Για μερικούς βάφονται κόκκινα σε ανάμνηση του χυμένου αίματος του Χριστού. Για άλλους το κόκκινο χρώμα είναι έκφραση χαράς για το ευτυχισμένο γεγονός της Ανάστασης του Κυρίου και συνάμα μέσο αποτρεπτικό κάθε κακού. Την ίδια σημασία έχει και η ανάρτηση κόκκινων υφασμάτων από τα παράθυρα και στα μπαλκόνια την Μεγάλη Πέμπτη.
Από το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης οι γυναίκες εκτός από το βάψιμο των αυγών καταγίνονται με το ζύμωμα των πασχαλιάτικων κουλουριών και τσουρεκιών, ζυμώνουν τις κουλούρες της Λαμπρής με διάφορα μυρωδικά και τις στολίζουν με ξηρούς καρπούς και με στολίδια από ζυμάρι. Τα ονόματά τους ποικίλουν ανάλογα με το σχήμα που τους δίνουν: κουλίκια, κουτσούνες, κουζουνάκια, κοφίνια, καλαθάκια, δοξάρια, αυγούλες, λαζαράκια.
Στην περιοχή μας και συγκεκριμένα στην πόλη των Σερρών το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης μετά την εκκλησία νεαροί και νεαρές κατά ομάδες «κλέβουν» λουλούδια από κήπους και από γλάστρες για τον στολισμό των επιταφίων αλλά και σπάνε γλάστρες ως μέσο αποτρεπτικό κάθε κακού.
Δήμητρα Μετόκη metoki63@hotmail.com
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή/αναδημοσίευση (ολική ή μερική) του περιεχομένου της ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΤΩΝ ΣΕΡΡΩΝ, (κείμενα, φωτογραφίες και βίντεο) με οποιονδήποτε τρόπο, ηλεκτρονικό ή μη, χωρίς την άδεια μας. Νόμος πνευματικής ιδιοκτησίας, Άρθρο 66 Ν.2121/93.
Η αναπαραγωγή/αναδημοσίευση του περιεχομένου (κείμενα, φωτογραφίες και βίντεο) επιτρέπεται μόνο όταν γίνεται εν γνώση μας και με αναφορά της πηγής του.
