Η άλλη όψη…
Στη σημερινή κοινωνία είμαστε τύραννοι του εαυτού μας…
Γράφει ο Ανδρέας Χριστόπουλος, εκδότης – συγγραφέας
Ο Νοτιοκορεάτης στοχαστής Μπιούνγκ-Τσουλ Χαν στο βιβλίο του «Κοινωνία της Κόπωσης» ισχυρίζεται ότι έχει επέλθει μια μετάβαση από τις πειθαρχικές κοινωνίες -όπως αυτές που ανέλυσε ο Foucault, όπου οι άνθρωποι εξαναγκάζονταν σε συμμόρφωση από την εξουσία- στη σημερινή κοινωνία, μια κοινωνία «της επίδοσης» όπως την χαρακτηρίζει, η οποία στηρίζεται στον αυτοεξαναγκασμό.
Αυτό κατά τον ίδιο συμβαίνει επειδή η αυτοεκμετάλλευση είναι πολύ αποτελεσματικότερη σε σχέση με την εκμετάλλευση από τρίτους: στην κοινωνία της επίδοσης δε σε εξαναγκάζει κάποιος να εργάζεσαι μέχρι εξάντλησης, αλλά μόνος σου εξαναγκάζεις τον εαυτό σου, βάζοντας στόχους “για μια καλύτερη ζωή”, όπως στην προτείνουν η μόδα και ο καταναλωτισμός.
Αν η «πειθαρχική κοινωνία» των παλιότερων εξουσιών παρήγαγε εγκληματίες (αυτό έχει καταγραφεί), η «επεισοδιακή» κοινωνία, όπως λέει ο ίδιος, παράγει ανθρώπους εξαντλημένους και καταθλιπτικούς. Όπως αναφέρει ο Χαν, στην κοινωνία της «επίδοσης» είμαστε οι τύραννοι του εαυτού μας. Εμείς τον “τρέχουμε”.
Διαβάζοντας τέτοιες προσεγγίσεις, αναγνωρίζεις την αξία της φιλοσοφικής προσέγγισης στην καθημερινότητα, στην ίδια την ζωή. Πόσοι είναι οι άνθρωποι που ενώ είναι οι ίδιοι τύραννοι του εαυτού τους δεν το έχουν καταλάβει; Σχεδόν όλοι…
Και δεν είναι μόνον ο καταναγκασμός της επίδοσης για τον οποίο μιλήσαμε πιο πάνω. Στην απέναντι όχθη είναι και μια κοινωνία της παραίτησης. Άνθρωποι χωρίς ενδιαφέροντα για τα καθημερινά τους. Που κυριολεκτικά “σκοτώνουν” τον χρόνο τους μη έχοντας κάτι δημιουργικό να κάνουν.
Η σύγχρονη κοινωνία δεν είναι καθόλου μια εύκολη υπόθεση για όλους μας…
